We hebben nu drie verschillende diëten besproken, die alle drie zieke mensen beter maken en die zorgen voor een goed gehumeurde, levenslustige, energieke en slanke gezondheid bij mensen zonder klachten. De vraag die nu rijst is of de principes en resultaten van deze diëten in wezen hetzelfde zijn of dat er toch belangrijke verschillen zijn. We zullen daarom onderstaand de drie diëten vergelijken en besteden daarbij ook aandacht aan wat praktische aspecten.

Het volgen van een dieet

Om het dieet van Ann Wigmore te kunnen volgen is het het beste als een cursus gevolgd wordt, bijvoorbeeld bij het Hippocratisch Instituut in Florida. Het is echter ook mogelijk om zo’n cursus te volgen in Mexico, Puerto Rico of Australië. Enige beheersing van de Engelse taal is noodzakelijk. Zo’n cursus is samen met de reis behoorlijk prijzig. Ernstig zieken zullen vaak ook nog een begeleider mee moeten nemen en dat maakt het nog duurder. Mensen die de tijd hebben en makkelijk Engels lezen kunnen op basis van de literatuur een heel eind komen. Dit heb ik zelf gedaan, maar bijvoorbeeld het maken van het melkzure drankje Rejuvelac gaat nog steeds de ene keer goed en de andere keer fout. Verder moet er nogal wat geïnvesteerd worden in apparatuur en toebehoren.

Om het dieet van Dr. Schnitzer te kunnen volgen, moet men Duits kunnen lezen en het boek “Schnitzer-Intensivkost, Schnitzer Normalkost” aanschaffen. Dit boek geeft niet alleen de achtergronden bij het dieet, maar ook zeer exacte richtlijnen voor de dagelijkse bereiding. Vergeleken met het dieet van Ann Wigmore is het betrekkelijk gemakkelijk te produceren. Hoewel ook vers, rauw en biologisch blijft het dichter bij de gangbare manier van eten klaar maken. Geïnvesteerd moet er worden in een graanmolen waarmee graan thuis vers gemalen kan worden en verder in hoogwaardig keukengerei van roestvrij staal.

Kousmine begeleidde haar patiënten persoonlijk. Ik vind haar dieet vooral interessant voor mensen zonder veel klachten, die hun eetgewoonten structureel willen verbeteren en die naast veel vers en rauw, toch ook gekookt (gestoomd) voedsel willen blijven eten. Naar mijn mening is het dieet van Kousmine het lekkerst en het blijft dicht bij de gangbare manier van eten.
Is men ernstig ziek, dan is begeleiding van een Kousmine arts noodzakelijk en die vind je in Nederland niet. Geïnvesteerd moet er worden in een stoompan. Als men vlot Frans kan lezen, dan heeft men toegang tot de hele literatuur.

Verboden voedingsmiddelen

Ann Wigmore verbiedt:

• Alle vlees en vleeswaren, vis, gevogelte, eieren, gepasteuriseerde melk en kaas van gepasteuriseerde melk.
• Alle producten gemaakt met behulp van geraffineerd wit meel, geraffineerde witte suiker of met behulp van industrieel geproduceerde en geraffineerde spijsolie.
• Alle spijsoliën, behalve kleine hoeveelheden sesam- of olijfolie van de eerste koude persing.
• Verder zijn verboden: Boter of room van gepasteuriseerde melk. Pindas en pindakaas. Commerciële noten pastas. Voedsel dat in of met behulp van spijsolie is bereid.
• Alle ingevroren, ingeblikt of bestraald voedsel. Alle voedsel dat met toegevoegd suiker of zout is gekookt. Voedsel dat te gaar is.
• Al het fruit dat niet rijp is of dat gezwaveld is.
• Alle voedsel met daarin zogenaamde E-nummers. E-nummers zijn wettelijk toegestane toevoegingen aan het industrieel geproduceerd voedsel. Kleurstoffen, smaakstoffen, antioxydanten etc.
• Roken, frisdranken, koffie, thee en alle alcohol bevattende dranken. Ook water uit de kraan is verboden. In de VS wordt water zwaar gechloreerd en vaak ook flink met fluor behandeld. Zowel chloor als fluor vernietigen de goede werking van  enzymen.

Dr. Schnitzer verbiedt:

Alles wat Ann Wigmore verbiedt, behalve kraanwater, een enkel kopje zwarte thee, een beetje saffloerolie en wat zure room.

• Ook de zelf gemaakte groenten- en vruchtensappen. Ann Wigmore is hier juist een groot voorstander van.
• Gekookte groenten en fruit. Ann Wigmore kookt helemaal niet. Schnitzer staat in de Schnitzer Normalkost alleen gestoomde aardappelen toe.

Kousmine verbiedt:

Net zoals Ann Wigmore en Dr. Schnitzer alle industrieel bewerkte en verhitte spijsoliën en andere industrieel geproduceerde geharde vetten en verdere smeersels.

• Alle boter of botervet in de melk voor zieke mensen. Meer dan 50 gram boter of botervet in de melk voor gezonde mensen.
• Wit meel en witte suiker en alle producten, die daar mee gemaakt zijn.
• Ingeblikt, in glas ingemaakt of bestraald voedsel.
• Voedsel met daarin wettelijk toegestane toevoegingen (E-nummers).
• Dierlijk eiwit, vlees en vis voor ernstig zieke mensen. Gezonde mensen mogen dit wel eten, maar dan bij voorkeur gestoomd en in kleine porties.

Als we bovenstaande verboden samenvatten, dan is alle geraffineerd,  verhit, gepasteuriseerd, industrieel bewerkt en van toevoegingen voorzien voedsel verboden. Ook water valt onder dit verbod. Zijn er bijvoorbeeld chloor en / of fluor toegevoegd, dan mag er geen kraanwater gedronken worden. Wil men gekookt voedsel eten, dan is stomen de enige toegestane manier van verhitten. Bij de behandeling van de inzichten van Kollath zal blijken dat de enige uitzondering op deze regel brood is, dat gebakken wordt.

Ik begrijp de weerstand bij Dr. Schnitzer tegen zelf geperste vruchtensappen. Daar zitten inderdaad te veel natuurlijke suikers in, die de immuniteit onderdrukken. Persoonlijk vind ik dat hij te ver gaat door ook de groentesappen op basis van louter theoretische overwegingen te verbieden. Vers geperste en meteen gedronken groentesappen zijn inderdaad niet natuurlijk, maar werken wel therapeutisch door hun grote rijkdom aan elektronen.
Mijns inziens betekent dit alles dat vers rauw vlees, verse rauwe vis en verse rauwe, dus niet gepasteuriseerde, melk in principe wel genuttigd zouden mogen worden. Nieuwe haring, rauwe oesters, verse biefstuk tartaar en verse rauwe melk zijn voorbeelden van rauwe dierlijke eiwitten, zoals die nog steeds op veel plekken in de wereld gegeten worden.
De verse rauwe eierdooiers, dus niet het eiwit, van eieren die gegarandeerd Salmonella vrij zijn, zijn ook zeer gezond. Als u echter beslist geen enkel risico wilt lopen, dan zult u vlees, vis en schaaldieren moeten stomen en eieren moeten koken of bakken.

Adelle Davis schreef bijvoorbeeld vaak dagelijks honderd tot twee honderd gram rauwe lever voor als kuur (1). Dit was echter voor de opkomst van de intensieve veehouderij, toen de levers van koeien en kalveren nog niet zo vervuild waren als tegenwoordig. Ik heb een tijd lang een keer per week gestoomde kippenlevertjes van biologisch dynamisch gevoerde kippen gegeten. Deze kwamen van de Groene Weg slager. Dat beviel mij uitstekend.
Ook op ziektekiemen gecontroleerde verse rauwe melk, die dus niet gepasteuriseerd is, werd vroeger vaak als kuur voorgeschreven. Van groot belang is dat de koeien, die de melk geven, gewoon in de wei lopen en vers gras eten, dat niet met kunstmest gemest is. Met name de melk die dan in het voorjaar gegeven wordt, is van grote waarde voor de gezondheid (2).

Toegestane voedingsmiddelen:

Hiervoor verwijzen we naar de respectievelijke hoofdstukken. (Wigmore, Schnitzer, Kousmine)

Toegestane bereidingswijzen:

• Ann Wigmore staat kiemen, fermenteren, sappen, drogen en verwarmen tot ongeveer 37 graden Celcius toe.
• Dr. Schnitzer staat het malen van graan, het kiemen van graan, het bakken van brood en het stomen van aardappelen toe.
• Kousmine staat het malen van graan, het kiemen van graan, het stoven van graan, het koken van pap van granen met water, het bakken van brood, en het stomen van groenten toe. Voor mensen die niet ernstig ziek zijn, wordt ook het stomen van vlees en vis toegestaan.

In geen van de drie diëten is het dus toegestaan om groenten te koken in water of vlees of vis te bakken.

De resultaten voor de gezondheid

• Slankheid en schoonheid:
  Zowel Ann Wigmore, Dr. Schnitzer en Kousmine rapporteren, dat van mensen die hun diëten volgden, niet alleen de gezondheid zich herstelde, maar dat ook het gewicht en het figuur zich normaliseerde. Te zware mensen vielen langzaam, maar gestadig af tot ze ongeveer op hun ideale gewicht zaten. Te magere mensen kwamen op deze diëten aan. Eveneens tot ze ongeveer op hun ideale gewicht zaten. Dr. Schnitzer rapporteert verder dat de huid gladder, strakker en reiner wordt. De ogen worden helderder. Het haar wordt mooier en groeit beter. Lichaamsgeuren en slechte adem verdwijnen. Nagels breken niet meer. Tanden en kiezen komen weer vast te staan in de kaken. Ann Wigmore rapporteert dat haar grijze haar weer de oorspronkelijke kleur terug kreeg.
• Emotioneel welbevinden en vitaliteit:
  Zowel Dr. Schnitzer als Kousmine rapporteren dat het emotionele welbevinden, de geestelijke stabiliteit en het humeur aanmerkelijk verbeteren bij mensen die hun dieet volgen. Mensen komen beter in hun vel te zitten en kunnen moeilijkheden en tegenslagen beter aan. De energie, daadkracht, levensvreugde en opgewektheid nemen duidelijk toe. Sportprestatie en schoolprestaties verbeteren.
• Voortplanting:
  Zowel Dr. Schnitzer als Kousmine rapporteren dat zwangerschappen en bevallingen makkelijker werden voor vrouwen, die hun diëten volgden. Ook de borstvoeding kon langere tijd gegeven worden dan voorheen de ervaring was. De gezondheid en de emotionele stabiliteit van de aldus geboren baby’s werd door hun moeders als uitstekend gekwalificeerd. De baby’s zijn opgewekt, geduldig en slapen goed.
• Gezonde kinderen:
  Zowel Kousmine als Dr. Schnitzer rapporteren, dat de kinderen die op basis van hun diëten gevoed worden gezonder en opgewekter worden. Op school en bij sport kunnen zij zich beter concentreren en presteren zij beter. Dr. Schnitzer rapporteert dat ook hun gebitten gezonder worden. Sommige kinderen, die voorheen middelmatige leerlingen waren, zijn nadat hun dieet verbeterd was de beste van de klas geworden.
• Genezing van ziektes:
  De resultaten vindt u bij de overzichten van de betreffende diëten. (Wigmore, Schnitzer, Kousmine)

We zien een grote mate van overeenstemming tussen de drie diëten. Ann Wigmore, Dr. Schnitzer en Kousmine wijzen industrieel geproduceerde voeding alle drie voor 99% af. Alleen ambachtelijk geproduceerde spijsolie van de eerste koude persing wordt in kleine hoeveelheden toegestaan. Verder zijn hun diëten alle drie in mindere of meerdere mate vers, rauw, biologisch en alleen thuis bewerkt. Afgezien van gekookte granen pap bij Kousmine is stomen de enige toegestane vorm van verhitten. Dr. Schnitzer stoomt alleen aardappelen. Kousmine zorgt ervoor dat een belangrijk deel van haar dieet vers, rauw en biologisch is. Daarnaast staat zij verhitting van granen toe. Groenten worden alleen gestoomd als ze niet rauw gegeten kunnen worden. Wel staat ook zij op het standpunt dat het eten van alleen vers, rauw en biologisch voedsel het beste is. De meeste van haar patiënten konden zich daar echter niet aan houden. Als de patiënt niet ernstig ziek is, staat zij gestoomd mager vlees en vis toe in bescheiden hoeveelheden.

Waarom precies deze diëten werken en wanneer blijft echter vaag.  Verder kan niet gezegd worden welk dieet nu in welk geval het beste werkt. Het is verder onwaarschijnlijk dat er drie verschillende diëten bestaan, die alle drie zieke mensen op verschillende manieren beter kunnen maken. Er moet een onderliggende gezamenlijke ratio of logica zijn voor het feit dat deze diëten ziektes genezen. We hebben gezien dat deze diëten alle drie gekenmerkt kunnen worden door de begrippen vers, rauw, geheel, biologisch en thuis bewerkt.
Wat deze kenmerken betreft, moeten we constateren dat het wiel steeds weer opnieuw uitgevonden wordt. De diëten van bijvoorbeeld Bircher Berner, Evers, Nolfi, Waerland, Hauser en Paavo Airola voldoen aan deze kenmerken en al deze diëten maken zieke mensen vaak, niet altijd, weer gezond. Allen verbieden ze met name industrieel geproduceerd voedsel. Een hoge consumptie van hoofdzakelijk rauwe groenten en fruit is een van de drie pilaren van het anti kanker dieet van de Nederlandse arts Houtsmuller.

Kijken we bijvoorbeeld even kort naar het dieet van Airola in zijn boek “How to get well”, dan geeft Airola de volgende aanwijzingen (3):

• Eet vooral zaden, noten, granen, groenten en fruit.
• Eet overwegend vers en rauw.
• Eet alleen onbewerkt voedsel = Eet geen industrieel bewerkt voedsel.
• Eet alleen biologisch verbouwd voedsel.
• Eet vlees en vis in beperkte mate.
• Drink alleen zuiver onbehandeld bronwater.

Het boek van Airola is een echte aanrader.

Er is dus heel veel ondersteuning voor de stelling dat vers, rauw, geheel, biologisch en alleen thuis bewerkt voedsel gezond en genezend is. Praktisch kunnen we met bovenstaande kenmerken wel werken, gevoelsmatig zullen we het er vaak helemaal mee eens zijn, maar we kunnen niet echt begrijpen waarom deze manier van eten gezond en genezend is. Met ons verstand kunnen we er nog niet bij. Voor de moderne mens is het echter absoluut noodzakelijk dat hij ook begrijpt waarom dit soort diëten gezond en genezend zijn. De moderne mens kan niet zo maar geloven wat een (voedings) autoriteit zegt. Hij moet begrijpen waarom een dieet werkt. Alleen dan is hij ook in staat om het goed te volgen.

Om te begrijpen waarom vers, rauw en biologisch voedsel gezond en genezend werkt moeten we naar het levenswerk van de Fransman Louis-Claude Vincent, de “bio-electronique”. Vincent toont aan, dat ziekte alleen dan ontstaat als het lichaam aan de ziekte een biologisch terrein aanbiedt waarop het kan floreren. De voornaamste reden waarom de bovengenoemde diëten genezend werken, is dat ze dit terrein saneren. Daarmee ontnemen ze aan de ziekte het terrein waarop het kan gedijen. Hoe dat ongeveer werkt zullen we onderstaand meer in detail zien.

Louis-Claude Vincent, later bijgestaan door Jeanne Rousseau, heeft diep gegraven in het wezen van gezondheid en in de kenmerken van gezonde en genezende voeding. Vincent is er samen met Rousseau in geslaagd om de gezondheid van water, landbouwgrond, plant, dier en mens te karakteriseren middels drie variabelen die in water of in een waterige oplossing gemeten kunnen worden. Dit zijn de zuurgraad (pH), de mate van oxidatie versus reductie (rH²) en de weerstand (rô). Met nadruk moet er op gewezen worden dat deze variabelen universeel zijn. Ze gelden niet alleen voor de mens, maar ook voor water, landbouwgrond, de plant en het dier. Voor de mens worden deze variabelen gemeten in drie lichaamsvloeistoffen te weten, aderlijk bloed in vivo (levend), urine en speeksel.
Met behulp van deze grootheden blijkt het ook mogelijk om aan te geven welke voedingsmiddelen wanneer gezond zijn en wanneer ze ongezond zijn. Het zal blijken dat vers en rauw voedsel relatief zuur en relatief gereduceerd (het tegendeel van geoxideerd) is. Daarmee is het tegenwoordig voor de meeste mensen gezond voedsel.
De meetwaarden van industrieel geproduceerd voedsel daarentegen zijn vaak verschoven in een geoxideerde en basische richting. Daardoor is dit voedsel minder gezond of zelfs ongezond geworden. Om de gedachten te bepalen bekijken we de meetwaarden van ouderwets volkoren zuurdesembrood versus modern witbrood, zoals Cannenpasse die noemt. Volkoren zuurdesembrood is iets zuur, het heeft een zuurgraad (pH) van ongeveer 6,5. Het is verder zeer gereduceerd, het heeft een rH² (maat voor oxidatie/reductie) van ongeveer 12,5. Witbrood daarentegen heeft een pH van rond de 7 en een rH² van rond de 26. Vergeleken met zuurdesembrood is modern witbrood dus meer basisch en veel geoxideerder en daarmee in de meeste gevallen ongezonder.

Oxidatieve stress, de overmatige productie van vrije radicalen, die het juiste evenwicht tussen oxidatie en reductie in het lichaam verstoren, wordt tegenwoordig gezien als een  wegbereider voor allerlei ziektes. Deze stress wordt tegenwoordig  bestreden, maar niet voorkomen, door de inname van zogenaamde antioxydanten zoals vitamine C, vitamine E, natuurlijke bèta caroteen, zink en selenium. Vincent sprak ongeveer vijftig jaar geleden over hetzelfde fenomeen als hij het over de te grote oxidatie van het lichaam heeft. Hij bestrijdt en voorkomt de productie van een overmaat aan vrije radicalen door de juiste gereduceerde voeding en zuiver en zwak gereduceerd water. Hij legt de nadruk op het herstellen en handhaven van het juiste evenwicht tussen oxidatie en reductie in het menselijk lichaam door het juiste dieet en het juiste drinkwater. Tenslotte geeft hij aan waar dit evenwicht ongeveer moet liggen en kan hij het meten in het levend aderlijk bloed (in vivo), de urine en het speeksel.

De verstoring van het lokaal juiste evenwicht tussen zuren en basen in het menselijk lichaam is iets wat heden ten dage ook steeds meer gezien wordt als een andere wegbereider van allerlei ziektes. Kousmine liep daarmee voorop. Bekend is dat elk enzym en elke bacterie een specifieke zuurgraad nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren en floreren. Ook in de landbouw is bekend dat er voor elk gewas een zuurgraad van de bodem is waarbij het gewas in kwestie zich optimaal kan ontwikkelen (4).
Zoals we bij Kousmine gezien hebben, kunnen de enzymen in het maag darm kanaal, als het zuur / base evenwicht niet meer juist is, niet meer optimaal functioneren. Als dit evenwicht verstoord is, vinden ziekmakende bacteriën een omgeving waarin ze zich juist goed kunnen ontwikkelen. Vincent herstelt en handhaaft het juiste zuur / base evenwicht door zijn verse en rauwe voeding en licht zuur en gereduceerd water. Hij geeft aan waar dit evenwicht moet liggen en is in staat om het te meten in aderlijk bloed in vivo, urine en speeksel.

We zien dus dat de inzichten van Vincent uit 1950 door een aantal hedendaagse wetenschappelijk inzichten geschraagd worden. Vincent heeft zijn inzichten de naam bio-elektronica gegeven. De bio-elektronica wordt vaak als een theorie gezien uit de alternatieve hoek.
Met nadruk moet erop gewezen worden dat het vooral een stelsel samenhangende harde metingen of waarnemingen betreft die een relatie met de mate van gezondheid of ziekte laten zien. De inzichten van Vincent zijn gestoeld op reproduceerbare metingen. In 1985 waren anderhalf miljoen van deze metingen gedocumenteerd. Er is niets alternatiefs, in de zin van onwetenschappelijk, aan deze metingen. Toch hebben de gangbare geneeskunde en de voedingswetenschap deze ongebruikelijke ideeën niet weten op te nemen.

Onderstaand gaan we meer in detail in op de bio-elektronica en Vincent en Rousseau.